Varta i vartahel (1)

Zmiennokształtność wśród bjortari

Najbardziej powszechna, obowiązująca definicja określenia varta odnosi je do tych bjortari, u których stwierdzono zdolność zmiennokształtności – transformowania ludzkiego ciała w formę zwierzęcą. Zdarza się używać pojęcia varta w szerszym zakresie, nie tylko wobec bjortari, ale także wobec ludzi innego pochodzenia, u których wskazuje się podobną umiejętność. Ogólnie jednak, pojęcia varta i vartahel stanowią przede wszystkim element kultury bjortari i odnoszą się do ludzi gór.

Etiologia zmiennokształtności

Najszersze badania nad zmiennokształtnością bjortari od wielu dekad prowadzone są w Instytucie Quadhurm (znanym także jako Instytut im. Hilmaq Butur Inakh) w Hadharze. Od pierwszych tygodni obowiązywania umowy między Konfederacją a klanami Heimareldu, celem studiów było określenie przyczyn występowania specyficznych umiejętności wśród bjortari, sklasyfikowanie ich w ramach choroby lub cechy oraz opracowanie skutecznych sposobów radzenia sobie z nierzadko trudnym, nieprzewidywalnym przebiegiem Zewu.

Aktualnie obowiązująca teoria doszukuje się przyczyn zmiennokształtności w nawarstwiających się przez lata spontanicznych mutacjach genetycznych. Wciąż brak jest wystarczającej ilości niepodważalnych dowodów mogących umocnić tę teorię, tym niemniej dotychczas przeprowadzone badania przypisują jej znacznie większe prawdopodobieństwo niż innym wysuwanym postulatom. W ramach studiów Instytutu Quadhurm przebadano znaczną ilość vart i vartahel, wykazując pewne podobieństwa między wszystkimi zmiennokształtnymi w zakresie struktury genów oraz określonych modyfikacji białkowych.

Jak dotąd nie ustalono natomiast, kiedy miałaby pojawić się pierwsza varta. Z jednej strony wynika to z dość ubogich zbiorów literaturowych z wczesnych okresów kultury bjortari – tradycja ludzi gór jest przede wszystkim tradycją ustną, tekstu pisane zaczęły pojawiać się stosunkowo późno, a i wtedy dotyczyły raczej notatek przydatnych w życiu codziennym niż głębszych, bardziej analitycznych rozważań. Swoją rolę odegrała też wczesna hermetyczność bjortari – początki kształtowania się Heimareldu w obecnej formie są zagwozdką dla wielu historyków, bowiem ludzie gór nie tylko nie widzieli powodu dla dokumentowania wydarzeń, ale wręcz niechętnie dopuszczali myśl o udostępnianiu swej przeszłości innym nacjom. W bieżących latach to się zmienia, bjortari stali się bardziej otwarci i chętni do rozmów, tym niemniej wciąż jeszcze wiele aspektów kształtowania się ich kultury pełne jest trudnych do rozwikłania niejasności.

Szacuje się, że problem vart może dotyczyć aktualnie około 5% populacji bjortari. Sama zmiennokształtność z pewną dozą nieśmiałości została zakwalifikowana jako schorzenie, przy czym nie potwierdzają tego żadne oficjalne dokumenty. Takie zaszeregowanie to raczej wciąż kwestia umowna w środowisku naukowym.

Kryteria rozpoznania zmiennokształtności zostały opracowane w oparciu o niezliczone wywiady kliniczne przeprowadzone z vartami nadzorowanymi przez hadharskich tropicieli. Aktualnie sprowadzają się one przede wszystkim do cech Zewu uwidaczniających się w wieku dziecięcym, stopniowo nasilających się aż do momentu pierwszej transformacji, potem zaś pozostających na mniej więcej stałym, niższym niż przed pierwszą przemianą poziomie.

Zew

Zew to zespół cech i objawów charakterystycznych dla vartahel i vart, zgłaszanych przez każdego lub większość zmiennokształtnych. Najnowsze opracowanie (będące szóstą już modyfikacją pracy naukowej Jarnaia Arantafi, niepisanego guru jeśli chodzi o zagadnienie vart) wymienia następujące manifestacje Zewu:

1. Wyraźna, ponadprzeciętna pobudliwość psychoruchowa objawiająca się już w pierwszych latach życia dziecka, w większości przypadków przed ósmym rokiem życia. Wskazuje się cechy wspólne z klasycznym zespołem nadpobudliwości, przy czym w przypadku Zewu objawy zwykle są lżejsze, łatwiejsze w kontroli i samoistnie słabną lub, w skrajnych przypadkach, zupełnie ustępują po kilku latach od pojawienia się.
2. Problemy ze snem o różnym stopniu nasilenia. W większości przypadków są to zaburzenia lekkie, niewpływające w znaczącym stopniu na jakość życia bjortari, zdarzają się jednak przypadki bezsenności, także opornej na standardowe terapie.
3. Napady agresji, często niesprowokowanej, nieindukowanej żadnym konkretnym, możliwym do wskazania czynnikiem.
4. Zaburzenia psychospołeczne objawiające się zachowaniami nieadekwatnymi do sytuacji (np. lękiem niewspółmiernym do faktycznego zagrożenia, nadmiernym ekstrawertyzmem lub introwertyzmem, przecenianiem lub niedocenianiem więzi z innym człowiekiem – traktowanie obcego jako przyjaciela i odwrotnie). Pojawiają się również zachowania bardziej typowe dla zwierząt, jak warczenie i szczerzenie zębów w celu wyrażenia niezadowolenia czy charakterystyczne zmiany sylwetki dla okazania emocji zamiast wyrażenia ich werbalnie (np. bardzo wyraźne kulenie się w sytuacjach lękowych, kojarzone z postawą przyjmowaną np. przez psowate). Zaburzenia mogą mieć charakter napadowy lub stały.
5. Wzmożone łaknienie, szczególnie na dania mięsne, także surowe, nieprzetworzone mięso. Wskazuje się również pojedyncze przypadki łaknienia spaczonego – najbardziej znany przypadek dotyczył vartahel nie będącej w stanie kontrolować apetytu na okruchy skalne – objaw ten nie został jednak jednoznacznie powiązany z Zewem.
6. Łatwiejszy przyrost masy mięśniowej (wymagający mniejszych nakładów wysiłku fizycznego) oraz przyrost siły nieproporcjonalny do wartości standardowych dla danego wieku i płci. Szybki rozwój fizyczny vart jest jedną z bardziej charakterystycznych cech, umożliwiających dosyć szybkie wstępne wytypowanie dzieci potencjalnie dotkniętych Zewem.
7. Wyższa wydolność oddechowa i wydolność serca. Jeszcze przed transformacją vartahel zdolni są do większego wysiłku niż bjortari z grupy odniesienia, po przemianie efekt ten utrzymuje się, a zwykle jeszcze narasta.
8. Szybsze starzenie się organizmu. Przy średniej wieku życia bjortari utrzymującej się przy około 150 latach, średnia życia vart jest znacznie niższa i rzadko kiedy przekracza setkę. Najdłużej żyjąca, znana varta zmarła z przyczyn naturalnych w wieku 106 lat. W większości przypadków zmiennokształtni dożywają siedmiu-ośmiu dekad. Przyczyn tak przyspieszonego zużycia organizmu dopatruje się w znacznych przeciążeniach, jakim jest poddawane ciało zarówno w momentach transformacji, jak i podczas codziennej egzystencji.
9. Wyraźnie przyspieszony metabolizm, łączący się ze wspomnianym już wzmożonym łaknieniem. Dla zachowania pełnej sprawności varty potrzebują przeciętnie dwukrotnie wyższego nakładu kalorii niż niezmiennokształtny bjortari.
10. Uwrażliwienie zmysłów, szczególnie węchu i słuchu, ale także wzroku i, w mniejszym stopniu, smaku. Nadmierna wrażliwość pojawia się już u dzieci, mniej więcej w tym samym czasie co nadpobudliwość psychoruchowa i utrzymuje się przez całe życie varty.
11. Łatwiejsza regeneracja organizmu po urazach oraz mniejsza podatność na choroby zakaźne. Jednocześnie jednak u vart mogą pojawiać się schorzenia bakteryjne, pasożytnicze czy wirusowe niewystępujące typowo u ludzi, za to obserwowane u zwierząt.
12. Zniekształcenia ludzkiego ciała w postaci cech charakterystycznych dla zwierzęcej formy varty, np. wydłużonych kłów, zaostrzonych uszu, zmiany barwy tęczówek i kształtu źrenic, częściowego zdeformowania twarzy na kształt pyska, piór, łusek itd. Charakterystyczne przede wszystkim dla starszych vart, mających za sobą wielokrotne transformacje, silnie zżytych ze swą zwierzęcą postacią.

Dodatkową cechą wskazywaną w związku z Zewem, ale nie klasyfikowaną jako oficjalne kryterium rozpoznania jest zwiększona atrakcyjność vart dla innych bjortari (wskazana w oparciu o jedno z badań populacyjnych Arantafiego, dotyczące postrzegania vart i vartahel w społeczności klanowej). Podobnie wymienia się zwiększone libido zmiennokształtnych, również nie traktując go jednak jako oficjalne kryterium Zewu.

Mówi się, że zwieńczeniem Zewu jest pierwsza transformacja – przejście z vartahel do varty – nie jest to jednak prawdą. Zew towarzyszy zmiennokształtnemu przez całe jego życie, słyszenie Zewu, jak zwykło się to określać, jest integralną częścią tożsamości varty.